„Śmierć
jest tutaj sposobem życia” – mówił jeden z reprezentantów. Drugi opowiadał:
„Wojna była wszystkim, co mieliśmy”. Sudan Południowy to najmłodsze państwo
świata. O wolność walczył ponad pięćdziesiąt lat. Niecały rok po uzyskaniu
samodzielności powstała tam piłkarska reprezentacja, również najmłodsza na planecie.
Ale dzisiaj nie ma po niej już śladu.
Radość
z wolności jest obecnie tylko dalekim, mglistym snem, bo Południowi Sudańczycy w
nadzwyczaj krótkich dziejach swojego kraju zdążyli przeżyć wojnę domową, pozorne
zawieszenie broni, a przed nimi widmo kolejnego krwawego sporu. Pokoju w
sezonie zabijania starczyło raptem na jeden mecz.
Dzień z życia
9
czerwca 2011 roku był prawdopodobnie zwyklejszym dniem dla niemal całej ziemskiej
populacji. Jednak nie dla Sudanu Południowego, który właśnie ogłaszał swoją
niepodległość. To był pierwszy dzień, który rozjaśnił mroki jego przeszłości,
ciągnącego się bez końca, najdłuższego konfliktu zbrojnego w Afryce. Skąpany we
krwi od 1956 roku, prześladowany przez czystki etniczne oraz represje
religijne, pogrzebał na swojej ziemi przeszło 2,5 miliona istnień. Dopiero rok
2011 przyniósł, jak się miało okazać, tylko chwilowe wytchnienie.
Późniejszy
selekcjoner drużyny narodowej, Zoran Đorđević,
na łamach „The China Post” tak opisywał atmosferę towarzyszącą obchodom
niepodległości: „Gdy Sudan Południowy świętował swoją pierwszą rocznicę, wciąż wyczuwało
się ból i smutek, ludzie nadal cierpieli, odczuwali tęsknotę za matkami,
ojcami, siostrami czy braćmi, którzy zginęli”.
W
maju 2012 trafia w szeregi FIFA. Jeszcze tego samego roku debiutuje na arenie
międzynarodowej remisem 2-2 z Ugandą. Zespół uformowany naprędce z
ograniczonych zasobów, ponieważ południowcy występujący w klubach z północy nie
otrzymywali zezwoleń, składał się z graczy, którzy stracili bliskich na wojnie.
Reporterom „The Guardian” tłumaczyli, jak niewymuszoną przyjemność czerpali teraz
z samych występów: „Gramy tutaj z miłości do piłki. To najlepsze medium łączące
ludzi”. Według nich każde państwo potrzebuje reprezentacji. A ta rodziła się tam
w prawdziwych bólach.
Wszyscy zaczynamy od zera
W
Sudanie Południowym nie było niczego – prądu, dróg, budynków – i brakowało
wszystkiego, tym bardziej tego, co niezbędne, by uprawiać futbol – obuwia,
piłek, bramek i boisk. Przez lata wojny nikt nie śmiał nawet marzyć o grze w
piłkę: „Po prostu się nie dało. Za bardzo baliśmy się, że zostaniemy
zaatakowani” – opowiadał w audycji dla „Capital Sports FM” Moses Bush, 18-latek
uczęszczający na ćwiczenia do akademii w stolicy, Jubie.
Tam
też znajduje się jedyny w państwie stadion. Ale zdaniem selekcjonera Sudanu w sezonie
2009-2010, Anglika Stephena Constantine’a, tamtejsza murawa nie nadawała się do
biegania: „Nie wiem, czy można to nazwać stadionem, a boisko przypomina raczej
pole bez choćby źdźbła trawy” – opisywał w rozmowie z CNN. Wtedy pomocną rękę
wyciągnęła korporacja z Chin wydobywająca w tym regionie ropę. To dzięki niej udało
się doprowadzić murawę do stanu użyteczności.
Sudan
Południowy musiał więc zaczynać od zera. Powołano nową federację futbolową,
która od zera formowała ligę i organizowała rozgrywki, tworzyły się kluby i obiekty
sportowe, narodowy jak już wspomniano wymagał gruntownego remontu, szkolono i
rekrutowano sędziów, fizjoterapeutów, trenerów, a zawodników trzeba było szukać
w okolicznych wioskach. Oliver Mori Benjamin, prezydent związku, w wywiadzie
z CNN mówił: „Zaczynamy od zera. Nie
mamy nic w naszych rękach, startujemy tak jak nas Bóg stworzył”.
Trener od spraw beznadziejnych
W
takiej rzeczywistości mógł sobie poradzić jedynie szkoleniowiec od spraw
beznadziejnych. I tak do tej krainy przybył Zoran Đorđević. Trenerski obieżyświat, które przez trzy
dekady swojej kariery odwiedził chyba każdą zapchloną piłkarską dziurę na
globie, pracował w około trzydziestu zapomnianych przez Boga miejscach i
zdobywał trofea tam, gdzie nawet diabeł bałby się powiedzieć dobranoc.
Począwszy od Churchill Brothers, drużyny z Indii – pierwszy w ogóle
obcokrajowiec zasiadający w Indiach na ławce trenerskiej – z którą sięgnął po
tytuł mistrzowski, przez Bangladesz z którym pojechał na South Asian Games i
wygrał pierwszy od jedenastu lat dla tego kraju złoty medal, po co najmniej
trzynaście innych dziwnych reprezentacji typu Jemen, Kuwejt czy Filipiny.
Nazywany
żartobliwie Brianem Cloughoviciem ze względu na swój niewyparzony język i
krnąbrny charakter, to prawdziwy pasjonat – chyba odpowiedniejszym określeniem byłoby
szaleniec – dla futbolu zdolny poświęcić absolutnie wszystko. Trenując bowiem
Sudan Południowy, był szkoleniowcem, psychologiem, motywatorem, krzewicielem
idei jedności i pokoju, skautem, działaczem, organizatorem i złotą rączką w
jednym.
Aby
szukać graczy, jeździł publicznym autobusem bądź łapał stopa i odwiedzał
wioski, w dodatku bez jakiejkolwiek mapy drogowej, gdyż lokalni ludzie wyjaśniali
mu, że to nie Europa i że tutaj nie ma po prostu mapy. Co więcej, siedzibami
tamtejszych klubów okazywały się najczęściej baraki lub szopy, służące za
szatnie, biura i sypialnie, gdzie można było jednocześnie rozgrzewać się przed
meczem, odpoczywać po nim, myć, spać albo dyskutować o taktyce. Za boiska zaś
uznawano piaszczyste coś, co w żaden sposób nie przypominało normalnej murawy.
Niezrażony
dziwacznymi przeciwnościami losu lepił drużynę narodową i kiedy wyłapał już
największych okolicznych zdolniachów, a zespół był gotowy do udziału w swoim
pierwszym poważnym turnieju piłkarskim, CECAFA, na horyzoncie złożonym z samych
problemów pojawił się jeszcze jeden, ten z rodzaju nierozwiązywalnych.
Początkowe utarczki słowne Zorana z prezydentem federacji przerodziły się w
kłótnie, a potem w coś zdecydowanie więcej. Na kilkanaście dni przed Pucharem CECAFA
decyzją władz stadion zamknięto na cztery spusty, a ekipa musiał ćwiczyć na lokalnych
klepiskach. Wzburzony selekcjoner w rozmowie z „Daily Mail” wygrażał: „To
państwo sabotuje działania młodych ludzi, którzy posiadają wielkiego ducha i
talent. To jest zwykłe przestępstwo”.
Wieczna wojna
A
zaczęło się od ropy naftowej, której wydobycia Sudan Południowy zaprzestał ze
względu na niekorzystny układ z północą. Gdy kurek zakręcono, w regionie
którego dochód w 98% pochodzi z ropy, nie było pieniędzy na nic, tym bardziej
na futbol. Takiego stanu rzeczy nie mógł pojąć Serb, który od dobrych paru
miesięcy nie pobierał pensji, przeżył malarię, przeleżał w szpitalnym łóżku
miesiąc i cały swój zapał nadal kierował wyłącznie na zespół oraz zbliżający
się turniej.
Kiedy
po godzinach negocjacji wyprosił w końcu u oficjeli sudańskiej federacji, żeby
ci otworzyli obiekt, okazało się, że na boisku nie ma bramek. Te znajdowały się
po drugiej stronie miasta. Kłopotów przysporzył również ich transport, gdyż
pierwsza ciężarówka była za mała. Gdy wreszcie znalazła się większa, podczas
przewozu bramki uszkodzono.
Wojna
z szefem związku piłkarskiego nie miała końca, ten za żadne skarby nie chciał
się zgodzić, by drużyna wzięła udział w rozgrywkach w Ugandzie. Đorđević sam osobiście wziął się
za zbiórkę pieniędzy i organizację wyjazdu. Po godzinach sporów dopiął swego -
ekipa pojechała na turniej. Zanim wybiegła po raz pierwszy na murawę, na
miejscowym bazarze zaopatrzyła się w obuwie. Kiedy rywalizacja zaś dobiegła
końca, stało się jasne, że nie ma biletów w drugą stronę dla niektórych
kadrowiczów. Do akcji po raz kolejny wkroczył Serb.
Powrót
do ojczyzny jego podopiecznych nie był jednak miły. Stadion ponownie zamknięto,
a Đorđević po trzech
porażkach bez choćby jednego strzelonego gola, stał się persona non grata w
Sudanie Południowym. Wkrótce pożegnał się z posadą. I nie było to najgorsze, co
kraj wówczas spotkało.
Czas zabijania
W
grudniu ubiegłego roku Sudan Południowy wpadł w sidła następnej wojny domowej.
Koszmar minionych lat powrócił. Łzy radości i szczęście z 2011 roku dwa lata
później zastąpiło cierpienie i krew. Ludzie mieli marzenia, plany, pragnienie
lepszego jutra – o tym wszystkim zawodnicy wspominali na każdym korku - a teraz
nie mają jedzenia, wody, dachu nad głową, a ich życie sprowadza się jedynie do
walki o przetrwanie. Z obietnic świetlanej przyszłości nie pozostało nic, a
przecież Sudan Południowy posiada największe złoża ropy w Afryce.
Miliony
głodujących, pozbawionych domów, emigrujących z ojczyzny i prześladowanych,
setki tysięcy zamordowanych – zdaniem ekspertów obecny konflikt cofnął w
rozwoju państwo o całą dekadę. Znowu działy się tam dantejskie sceny, według
relacji świadków niejednokrotnie, aby ujść z życiem uciekali w głąb rzek, gdzie
ukrywali się godzinami. Miasta niegdyś tętniące życiem zostały doszczętnie
zniszczone i stały się osadami duchów.
Sudan
Południowy w swej krótkiej historii wolności i paskudnie długich dziejach
terroru przeżył już najwidoczniej chwile spokoju, był zjednoczony przez tyle,
ile trwa jeden mecz – przez 90 minut. Teraz nastał tam czas zabijania.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz