Moja lewa stopa, czyli jak zostać piłkarskim geniuszem

Obaj na stałe zapisali się w annałach piłki nożnej, jako zawodnicy skończenie doskonali, potrafiący z futbolówką zrobić dosłownie wszystko. Tymczasem Diego Armando Maradona i Lionel Messi swoją wybitność zawdzięczają lewej stopie. Jednemu prawa noga służyła wyłącznie do podpierania ciała. Drugi używa jej od święta.

Maradona dryblował, uderzał, przyjmował piłkę lewą nogą. Strzelając gola – określanego mianem „stulecia” – Anglii na Mistrzostwach Świata w 1986 roku dotknął futbolówki 11-krotnie, z czego ani razu prawą stopą.

Jeżeli z uwagą przyjrzymy się występom Messiego, obejrzymy klatka po klatce jego akcje bramkowe, to z łatwością dostrzeżemy, te same, powtarzające się elementy rzemiosła piłkarskiego. Tutaj nie ma wirtuozerii oraz nadzwyczajnych sztuczek, jest za to precyzja. Precyzja, precyzja i jeszcze raz precyzja. Porażająca, wręcz chirurgiczna precyzja. Szybki drybling, slalom między przeciwnikami, wbiegnięcie w pole karne i uderzenie, zazwyczaj techniczne, koło słupka. A wszystko wykonywane lewą stopą, przy niemal zerowym udziale prawej. 80 z 90 zdobytych w tym roku goli, strzelił lewą nogą.

Równie skrajnych przykładów w historii futbolu moglibyśmy znaleźć, co najmniej kilkanaście. Czy rzeczywiście tak niewiele potrzeba, aby zostać piłkarskim fenomenem ? Czy wcale nie trzeba być perfekcyjnym w każdym elemencie gry ? Czy w obecnym futbolu kwestia słabszej nogi stała się zupełnie nieistotna ?

Jak pokazują statystyki, przeprowadzone przez serwis whoscored.com w połowie ubiegłego sezonu, wielu wybitnie uzdolnionych graczy jest niesamowicie zależnych od swojej mocniejszej stopy. David Silva jedynie 6 z 67 strzałów oddał prawą nogą. Genialny technik, Francesco Totti, na 53 próby zaledwie trzy wykonał tą gorszą stopą. Angel di Maria oddał 33 strzały lewą nogą, a prawą ledwie jeden. Lukas Podolski 95% uderzeń wykonał lepszą stopą.

Większość piłkarzy woli posługiwać się sprawniejszą kończyną, by na boisku zachować pedantyczną, wprost milimetrową dokładność. Nawet jeśli umieją zrobić użytek z obu nóg, to zawsze częściej będą wykorzystywać tą silniejszą. Nią wykonują rzuty karne, rożne oraz wolne. Nią przyjmują, dryblują, odbierają piłkę. Jej używają w sytuacjach spontanicznych, wynikających z wydarzeń na murawie.

Problem obunożności, a raczej jego braku, wpisuje się jednak w znacznie szerszy kontekst. To nie tylko sprawa wytrenowania. 

Na całym świecie dominują osoby praworęczne bądź prawonożne – ponad 80% populacji. Oburęcznych lub obunożnych od urodzenia osobników na kuli ziemskiej żyje raptem 1%. Stąd w futbolu to bardzo rzadki talent – posługiwać się lewą i prawą nogą z jednakowym skutkiem. Lwia część zawodników kopie piłkę jedną stopą, a różnice pomiędzy lepszą a gorszą są na ogół ogromne. Czy można zatem nauczyć się korzystać ze słabszej nogi ?

Pierwszym graczem, który samemu wyuczył się używać obu nóg w równie niezawodnym stopniu, miał być niejaki Tom Finney, znany w latach pięćdziesiątych angielski napastnik.

W ogóle w Anglii kłopot obunożności uderzył ze zdwojoną siłą. Jeszcze niedawno bowiem cała pierwsza jedenastka reprezentacji składała się z samych prawnonożnych zawodników. Toteż tamtejsza federacja podjęła współpracę ze szkołami podstawowymi. Od tej pory dzieci na wychowaniu fizycznym miały gimnastykować się, używając na przemian jednej i drugiej kończyny. W 2004 roku na Wyspach założono szkółkę piłkarską, skupiającą się wyłącznie na poprawie umiejętności operowania mniej sprawną stopą.

Naukowcy przekonują jednak, że treningi przyniosą oczekiwane skutki jedynie wtedy, gdy rozpocznie się je odpowiednio wcześnie. Tylko w młodym wieku da się w pełni opanować sztukę posługiwania się obiema nogami.

Istnieje ponadto szereg problemów, z którymi muszą poradzić sobie młodzi adepci. Różne badania wykazały, że kluczowymi aspektami są balans ciała oraz sposób myślenia. Wyuczonemu – korzystającemu z prawej nogi – organizmowi, zdecydowanie łatwiej utrzymać balans na silniejszej nodze. Nie tylko mięśnie pracują inaczej, ale także umysł. Nauka władania gorszą nogą to nie tylko godziny praktyk i ćwiczeń, ale także zmiana toku myślenia na boisku. Zawodnicy wyglądający na obunożnych, świetnie wytrenowani, sporadycznie posługują się słabszą stopą, nawet w dogodnych ku temu sytuacjach w trakcie meczu.

Wielogodzinne sesje treningowe i najczęściej mizerne rezultaty, to dla trenerów gra niewarta świeczki. Statystyki dowiodły, że zespoły posiadające w swych składach większą ilość piłkarzy obunożnych, nie zdobywały więcej punktów albo bramek. Powszechnie akceptuje się to, że dużo graczy gorszą stopą na murawie nie potrafi praktycznie nic. Namawia, żeby koncentrowali się wyłącznie na lepszej nodze.

Steve Burns, asystent dyrektora akademii młodzieżowej Aston Villi, twierdzi: „Ci mniej uzdolnieni być może powinni ćwiczyć słabszą nogę. Jeżeli natomiast zawodnik umie zrobić wszystko jedną stopą, to po co martwić się drugą ?”. Dodaje, że najlepsi po prostu nie potrzebują takich treningów: „Kiedy Paul Merson przybył do naszego klubu, uderzał wszystko z prawej nogi. Robił to na tyle skutecznie, że nie mogliśmy mu powiedzieć, aby przestał i zaczął ćwiczyć lewą nogę”.

Skoro w dzisiejszych czasach dba się o rozwój graczy w każdym, choćby najdrobniejszym mikroelemencie rzemiosła piłkarskiego, to kompletnie niezrozumiałe jest niechlujstwo w kwestii ich obunożności. To w tej sferze powinniśmy doszukiwać się dalszej ewolucji futbolu. Jeśli bowiem aktualnie cenimy głównie zawodników uniwersalnych, to w niedalekiej przyszłości niezwykle cennym kruszcem stanie się zupełnie naturalne wykorzystywanie możliwości obu nóg.

Współczesny futbol nieustannie pędzi za wszechwiedzą, maniakalnie zwraca uwagę na maciupeńkie drobiażdżki, analizuje setki tysięcy detali. Tymczasem na przykładzie Argentyńczyka z Barcelony może się wydawać, że doprawdy niewiele potrzeba, by stać się piłkarskim geniuszem. Bo jak inaczej traktować fenomen Lionela Messiego, który tak dużo zawdzięcza swojej lewej stopie. Bez niej nie wywindowałby futbolowych rekordów do nadludzkich rozmiarów, które już teraz zdają się być dla niego zbyt ciasne. Z nią naprawdę nieważne jest, jak dobrą lub słabą ma prawą nogę.